Radovi na iskopavanjima 2006. počeli su dakle, u "dolini piramida" u Visokom 14 aprila, i trebali bi se teorijski nastaviti do kraja oktobra. Tokom cijelih radova, web stranica Fondacije punjena je, za dio na bosanskom, svakodnevno, sa kratkim saopštenjima i sa stotinama fotografija iskopavanja. Čini se a priori da je postojala želja gosp. Osmanagića za transparentnošću. Podsjetimo ipak :

– da je većina objavljenih fotografija vrlo lošeg kvaliteta, fotografije koje su objavili posjetioci na forumima su često bolje ; ne računajući da je dio Fondacijinih fotografija prenatrpan ogromnim ljubičastim logom marke za toalet papir, koji je sponzorirao Fondaciju.

– Te fotografije večinom su nekorisne, nedostatak mjerila, bez postavljene legende, veliki planovi bez nekog konteksta. Odsutnost mjerila pomalo je bilo ispravljano, ali ne i ostatak. Najneshvatljivije je potpuno odsustvo navođenja mjesta fotografija, tako da se ne može znati o kojoj sondi se radi, a ni često o kojoj "piramidi".

– uz jednu fotografiju koja bi mogla imati interesa (geološkog ili arheološkog) koja bi bila korektno navedena i sa pripadajućom legendom, nalazile bi se i desetine onih bez ikakve vrijednosti, jedino ako nisu objavljivane radi publiciteta fotografija gosp. Osmanagića, a posebno, desetine, stotine fotografija posjetitelja lokaliteta, posebno diplomata, poslovnih ljudi, političara...

Kako tako, ova stranica Fondacije omogučava da se ipak stvori neka predstava na koji način se vrše iskopavanja. Arheološka iskopavanja se ne improviziraju, i moraju absolutno ispoštovati izvjestan broj pravila. Arheološko iskopavanje po samoj svojoj prirodi je destruktivno. Jednom
iskopano mjesto nikada neće moći biti rekonstruirano u prvotno stanje. Iskopavanja se općenito vode na dva plana : horizontalni plan (pračenje nagiba arheoloških slojeva, ako su oni nageti) da se "čisti" postepeno arheološki nivo jedan po jedan ; na vertikalnom planu treba pokušati dobiti potpunu stratografiju lokalitera. U svakoj etapi, za svaki očišćeni nivo, svi predmeti se još na licu mjestu označavaju u jednom planu, fotografiraju, crtaju, prije no što budu uzeti za uzorke i etiketirani. Na kraju iskopavanja, za svaki odabrani uzorak postoji tačno
mjesto u tri dimenzije, odnoseći se na osnovnu bilješku ; odnosno što znaći da je osnovna briga arheologa, prije no počne da iskopava bilo šta, je da stavi na mjesto iskopavanja jednu učvrščenu rešetku, koja će služiti za označavanje horizontalnog i vertikalnog. Tokom trajanja iskopavanja, izvađeni sediment se pažljivo prosije, tako da se može pokupiti i najmanji ostatak ili komadić (kosti, lončarija, kremen...). Sva ta lagana i sitničava procedura je neophodna, jer arheolozi se ne zanimaju samo, kao što je bio slučaj u XIX stoljeću, za predmete (artefakte) nego i za odnose (prostorne) među tim predmetima, a posebno na čitavu jednu seriju predmeta koji će biti nepopravljivo uništena tokom iskopavanja, kao što su mjesta ognjišta itd. Neračunajući da rukovanje sedimentom treba biti vrlo pažljivo, ako se žele praviti fine analize (polen, starost sa C14) za koje postoji itekako važni rizici za onečišćenje.

Međutim, slika iskopavanja "piramida" onakva kakva se prikazuje na stranici Fondacije, izgleda mi daleko od naučnog ideala.

– Niti na i jednoj objavljenoj fotografiji od početka mjeseca aprila ne pokazuje nikakvu rešetku ili bilo kakav sistem orijentiranja.

– Samo jedna slika po mom znanju, pokazuje jedno sito, opći utisak da su izvućeni sedimenti sa mnogobrojnih sondi su čisto i jednostavno razbacani, bez prosijavanja.

– Iskopavanja se izgleda vrše istovremeno na velikom broju sondi (nikakav precizan plan o otvorenim sondama Fondacija nije objavila) : nemoguće je da jedan profesionalni arheolog bude prisutan na svakoj od tih sondi (jer "profesionalni" arheolozi predstavljaju dio iskopavanja na
mjestu, ograničavajući Silvanu Čobanov I Nancy Gallou, mlade arheologe poštovane srpske i grčke, i Lamiya El Hadidi, egipćanka specijalista za restauraciju artefakata). Međutim, prisustvo profesionalnih arheologa je tim važnije, jer su osobe koje iskopavaju volonteri bez posebnog
obrazovanja koji često ostaju samo nekoliko dana.

– Različite slike osoba koje rade na radovima iskopavanja daju utisak "prisilnoga rada" (krampe, lopare, buldožderi...) više nego jedna pedantna prahistorijska iskopina.

Iskopine na Plješevici

– Bilo je dana kada se veliki broj posjetilaca šatao
lokalitetom ; iako su neke zone bile olako razgraničene plastičnim trakama, turisti su se ipak po svuda šetali. Jedan volonter koji je radio na početku istraživanja, podsjeća na jednom blogu da su se uzorci zemlje (uzetih sa pravokutnih struktura sa Plješevice radi utvrđivanja starosti) postale su beskorisne jer su po njima posjetioci bacali opuške...

Iskopavanja na Visočici : djeca se dobro zabavljaju

Naravno, niko ne tvrdi da te fotografije prikazuju stvarnost, i ne znaći da se rešetke nisu postavile kad su fotografi otišli...